Jumat, Agustus 21

Biografia Prezidente FRETILIN. Ex-guerrilheiro FALINTIL, Francisco Guterres " Lú-Olo "



Deklarador Restaurasaun Independensia RDTL nian. Prezidente Parlamentu Nasional 2002 2007.
Ho naran neebe ema hotu conhece nudar “Lú-Olo”, nia moris ho naran sarani Francisco Guterres iha Ossu, Distrito Viqueque, iha 7 Setembro 1954.
Lú-Olo kaben ho Cidália Lopes Nobre Mouzinho Guterres, no sira iha oan tolu, Francisco Cidalino, Eldino Nobre no Felezito Samora Guterres.
Hori 1963 to’o 1969 Lú-Olo estuda iha Colégio Santa Teresinha iha Ossu, no iha tempo nee nia simu instrusaun escolar husi Padre Salesiano sira. Iha tinan 1969 nia remata quarta classe.
Iha 1969 nia tama iha Liceu iha Díli no estuda iha Liceu to’o 1973, bainhira nia fila fali ba Colégio Santa Teresinha nudar monitor escolar to’o 1974. Nia fila fali ba Díli iha 1974 hodi hahu fali nia estudos, maibe la consegue tamba nia integra aan ba Luta Contra Colonialismo Português.
Lú-Olo la consegue estuda fali, to’o iha tinan 2007 bainhira nia estuda curso Direito, neebe nia consegue remata iha tinan 2011 no hein deit fulan Janeiru 2012 atu aprezenta ninia monografia.
Iha 1974 nia integra no partisipa nudar dedicasaun exclusiva ba Luta Libertação to’o 2000 bainhira nia fo nia aan tomak ba reorganização FRETILIN nian nudar partido hodi prepara FRETILIN nudar partido ba era pós-independência, era democracia. Nia forma parte grupo comandante nain 4 deit neebe hela iha ai laran tinan 24 tomak durante funu resistência.
Hori 15 Setembru 2001 to’o 20 Maiu 2002 Lú-Olo kaer knaar Presidente Assembléia Constituinte, neebe hakerek no aprova Constituição RDTL nian. Nee lori Lú-Olo ba reconhecimento nudar "Mata Dalan ba Constituição RDTL nian."
Bainhira independência nacional RDTL nian restaura fila fali iha 20 Maio 2002, Lú-Olo sae ba knaar Presidente Parlamento Nacional RDTL nian to’o 31 Junho 2007.
Lú-Olo reconhecido nudar líder resistência ida neebe consegue halo tranzisaun husi funu nain ida ba lider ida iha era Constitucional no Estado Direito democrático.
Lú-Olo, único líder funu nain husi tempo resistência iha Timor-Leste neebe consegue estuda no besik ona atu remata estudos curso pratica Direito, no la kleur sei licencia nudar advogado.

FUNSAUN POLITIKA/PARTIDARIA
Lú-Olo nia historia iha resistensia hahu husi nia militansia iha partidu FRETILIN desde 1974 no nia fo nia aan tomak ba luta ba libertasaun nasional, luta ba ukun rasik aan, neebe dura tinan 24 tomak.
Iha 1974 kedan nia adere ba ASDT tamba nia hare katak paridu ida nee nia defesa ba independencia total Timor-Leste nian, mudansas ba vida social, economica no politika povo Maubere nian liu husi reformas estruturais neebe mosu iha tempo colonialismu nian, mak dalan atu liberta nasaun no liberta povo. Nia hetan mos orientasaun makas husi Padres Salesianos balun neebe hanorin nia kona ba konsiensia no moralidade atu luta ba nia povo no nasaun.
Iha 1975 nia adere aan ba FRETILIN nudar militante, no bainhira Indonesia invade Timor-Lest iha Dezembru 1975, nia mos sae ba foho no ai laran hamutuk ho povo no ho lideransa Comite Central FRETILIN nian. Nia tama hamutuk pelutaun ida FALINTIL nian neebe comandado husi Comandante Lino Olkasa, no hahu nia moris nudar funu nain ba liberta Povo no Patria Maubere.
Iha Junho 1976 nia hetan nomeasaun nudar Vice Secretraiu Ossu nian, Distritu Viqueque, no iha tinan hanesan nia substitui fali Secretariu Zona depois de ida nee hetan capturasaun husi forsas Indonesia nian.
Depois reuniaun dauluk CCF nian iha 1976, Lú-Olo hetan nomeasaun nudar Vice Secretariu regiaun Leste nian, no tamba nee nia hahu iha ligasaun direta ho Comando Luta nian.
Iha 1977/78 nia hetan nomeasaun nudar Commissariu Sector Ponta Leste nian. Iha 1978 atu remata, inimigo consegue harahun base apoiu nian no consegue hahu controlla populasaun makas liu ona. Tinan tolu tuir inimigo harahun base de apoiu, hamosu tempo susar tebes ba sira neebe sei iha foho, no obriga fase foun ida halau funu guerilha nian, no jovem Lú-Olo mos hili atu halau funu guerilha ida nee, tamba nia hanesan barak, hili tiha ona atu cumpri ho obrigasaun, PATRIA KA MATE.
Iha 1981, resistensia armada FRETILIN nian hetan reestrurasaun iha foho husi lider sira neebe moris hela, hanesan Comandante Xanana Gusmão, Comandante Ma Hunu no Comandante Basuka, neebe tuir mai mate iha combate.
Iha 1982 Lú-Olo hetan nomeasaun nudar Adjuntu iha regiaun Leste, no mos halo parte Comando Terseira Companhia Guerilha nian, nudar responsavel politico.
Iha 1984 nia hetan nomeasaun nudar Commissariu Politiku. Iha 1987 nia kaer knaar nee hamutuk ho funsaun executivo bainhira nia hetan transferensia ba Regiaun Cruzeiros, “composto husi Distritus Manifahi, Manatuto Oeste, Aileu no parte Oriental Díli nian.”
Iha 1987, Comandante Chefe Xanana Gusmão, hasai aan husi FRETILIN no harii CNRM (Conselho Nacional Resistensia Maubere), nudar estrategia foun ba luta. Comando politiku FRETILIN nian integra ba Commissaun Directiva FRETILIN (CDF), neebe parte integrante ba Resistensia Armada, neebe Ma Hunu mak Secretariu, no Mau Hodo, Konis Santana no Lú-Olo mak Vice Secretarius.
Bainhira Mau Hodo hetan capturasaun husi inimigo iha 1991, no tuir mai Xanana iha 1992, no Ma Hunu entrega aan iha 1993, Konis Santana mak sai Secretariu CDF no mos Comando da Luta, no Lú-Olo assume cargo Vice Secretariu CDF nian. Bainhira Comandante Konis Santana mate iha 1997, Lú-Olo assume cargo nudar Secretariu CDF nian no kaer funsaun politiku iha Resistência Armada.
Tuir Lú-Olo nia proposta, FRETILIN realiza conferencia extraordinária iha Sydney, Austrália, hodi reorganiza Diresaun Central FRETILIN nian. Nunee Conselho Presidencial FRETILIN nian harii no substitui CDF, ho Lú-Olo nudar Coordenador Geral Conselho Presidencial FRETILIN nian ba Resistência Armada, no Mari Alkatiri nudar primeiro Vice Coordenador iha Frente Diplomática, Ma Hunu nudar Segundo Vice Coordenador iha Frente Clandestina no Mau Hodo nudar Secretario Secretariado Político Permanente FRETILIN nian iha Frente Clandestina.
Banihira CNRT harii, Lú-Olo sai mos membro Conselho Político Nacional CNRT nian (CPN/CNRT), Secretario Frente Política Interna (FPI), membro Conselho Político Militar iha Resistência Armada, no Coordenador Geral Conselho Presidencial FRETILIN nian.
Iha 26 Novembro 2000 Lú-Olo entrega nia kilat M-15 no munisoens tomak ba comando FALINTIL nian, no nia fila ba Díli hodi halau Conferencia Nacional Quadros FRETILIN nian atu reorganiza estrutura base FRETILIN nian neebe harahun iha funu laran, no prepara atu ba Congresso FRETILIN nian iha 2001.

Congresso FRETILIN iha 2001 elege Lú-Olo nudar Presidente CCF, hanesan mos iha Congresso FRETILIN ba darua iha 2006.
Iha eleisaun Legislativa iha 30 Agosto 2001, Lú-Olo lidera FRETILIN ba Vitoria bot hodi manan assento barak liu hotu atu compõe Assembleia Constituinte.
Iha horas 00:00 iha loron 20 Maio 2002 nudar Presidente Parlamento Nacional Lú-Olo mak halo Declaração Restauração Independência RDTL nian no fo tomada de posse ba Sr. Xanana Gusmão nudar Presidente República. Lú-Olo maka Declarador Restauração Independência RDTL nian.
Iha Abril 2007 Lú-Olo nudar candidato ba Presidente República manan votos bot liu candidato sira seluk iha primeira ronda, maibe lakon iha segunda ronda.
Hamutuk ho Secretário-Geral Partido FRETILIN Dr. Mari Alkatiri, sira reconhecido nudar força construtiva no positiva neebe consegue lidera FRETILIN neebe partido bot liu hotu hodi halo oposição de facto tuir princípios democráticos, tuir Constituição no lei no rejeita totalmente violência nudar dalan hodi halo oposição ba go

Tidak ada komentar: