OINSA ATU HAKEREK KARTA

Artigu ne'e hakerek husi  http://sagadategimata.blogspot.com/2013/12/hakerek-karta.html

Difinisaun Karta:

            Karta hanesan dokumentu ida ne’ebe ema ka grupo ruma uja hanesan fonte ba informasaun ka hanesan moos hatoo informasaun ba ema ka grupo sira seluk tuir buat ne’ebe hakerek iha karta ne’e nia laran. Karta moos hanesan fonte komunikasaun ba ema hotu-hotu tuir funsaun karta ida-idak nian.

Objektivu Husi Karta:

            Karta ne’ebe ema hakerek iha objektivu no funsaun ketak-ketak tuir tema karta ne’e no nia assuntu iha karta ne’e. Ba jeral karta hanesan fonte informasaun ba ema hotu-hotu ka hanesan hato’o informasaun ba ema ka grupo ruma.

                Iha modelu karta ne’ebe barak ho objektivu ne’ebe diferensia, hanesan moos fo informasaun ne’ebe diferensia moos ba ema ka grupo ida.

Oinsa bele hakerek karta:

            Ema hotu bele hakerek karta tuir nia komprensaun, maibe karta ne’ebe atu sai diak mak tenke iha esplikasaun ne’ebe klaru ba assuntu ka objektivu ruma ne’ebe los atu ema ne’ebe ita direje ba bele komprende diak karta ne’ebe ita hakerek. Iha moos parte ida ne’ebe importante mak karta ne’ebe los uja karimbu ka cap ne’ebe iha atu hatudu katak karta ne’e iha legalidade.

Modelu-modelu no Exemplo karta:

1.     KARTA REKEREMENTU

Karta rekerementu hanesan karta ne’ebe ema ka grupo ida halo atu husu ba ema seluk ka grupo seluk hanesan director, administrador no seluktan ho objektivu husu ajuda kona ba buat ne’ebe ema ka grupo ne’e persija no karta rekerementu ne’e ita halo wainhira ita persija husu, halo buat ruma ka atu halao aktividade ruma. Exemplu karta rekerementu ba servisu, karta rekerementu ba ajudasaun orsamentu, karta rekerementu ba mudansa fatin servisu no seluktan.

Kriteria hakerek karta rekerementu:

·         Iha parte permeiru ita sei hakerek data, fulan no tinan ita halo karta rekerementu ne’e

·         Numeru karta rekeiramnetu moos presija hakerek hodi ema ne’ebe simu karta ne’e bele komprende, tamba tuir fusaun karta rekerementu hanesan karta ida ne’e ita kuando halo atu husu ajuda no seluktan tuir ita nia persija

·         Tuir tan ita tau ema ne’ebe ita deriji karta ne’e ba sira ho iha hela fatin hanesan fatin ne’ebe universal ba ema hotu-hotu

·         Iha tuir tan ita hakerek ita hanoin ka ita nia interesante iha karta ne’e nia laran

·         Hakerek moos ita nia objektivu husi karta ida ne’e

·         Husu sira nia hanoin no obrigadu tebes ba sira ne’ebe ita fo hakarak hodi fo hanoin ba sira atu bele iha interesante ba ita nia karta ne’e

·         Ikus liu hakerek ema ne’ebe responsabilidade no moos ema ne’ebe hakerek karta ne’e hodi ema iha garantia

2.     KARTA KONVITE

Difinisaun karta konvite:

                Karta konvite hanesan karta ida ne’ebe atu konvida ema ka grupo ruma atu tuir aktividade ruma. Objektivu husi karta ne’e mak fo informasaun atu hatudu legalidade hodi nune’e ema ne’ebe ita deriji karta ne’e iha interese atu bele partisipa.

Exemplo kriteria oinsa atu hakerek atu hakerek karta konvite ho diak:

I.          Diresaun karta

Hakerek iha leten diresaun ka karta ne’e atu hato’o ba ema se no iha linha tuir mai hakerek ema nia posisaun ka nia servisu.

Exemplu; Hato’o Ba : Ex.mo Sr. Fracisco Guterres depois iha parte okos hakerek ho ema ne’e nia posisaun hanesan Admnistrador sub distrito Laga. Ita moos bele hakerek dereitamente deit nia posisaun, kuando ita la hatene ema ne’e nia naran kompletu.

Exemplu; Hato’o ba : Ex.mo Sr. Admistrador Subdistritu Laga.

II.         Numeru Karta

Numeru karta hanesan parte ida ne’e ema atu hatene total karta iha fatin ida halo ona karta ne’e dala hira. Ida ne’e moos hanesan parte ida legalidade atu karta konvite hotu ne’ebe sai husi fatin ida iha numeru karta hodi labele iha kopia karta ida ne’e husi ema seluk. Exemplu kodigu ba numeru karta: 03/02/SB/2012; 03 hanesan numeru ema ne’ebe ita fo konvite ba hanesan administrador Distritu, 02 hanesan durante tinan ida ne’e total konvite ne’ebe fo sai ona, tuir mai tau moos kodigu Suco nia naran hanesan Soba bele hakerek SB no ikus liu tinan 2012

III.        CC(Carbon Copy)

CC hanesan total kopia karta konvite ba ema hotu ne’ebe ita Diriji.

Exemplu: karta ida ne’ebe ita fahe ba Administrador Subdistritu Laga no Administrador Distritu Baucau no moos ema seluktan, ita sei hakerek iha parte CC. Iha parte ne’e CC moos importante, tamba ema ne’ebe ita konvida bele hatene ita nia karta konvite ne’e diriji ba ema ne’ebe deit no ida ne’e sei halo sira iha interesante tebes atu tuir ita nia aktividade hotu.

IV.        Assuntu

Assuntu ka topiku iha konvite ida nia laran, hanesan parte importante ida husi karta ne’ebe ita hakerek. Ho assuntu ne’ebe iha ema sei hatene tipu atividade saida mak ita atu organiza.

V.         Konteudu karta

Antes tama ba konteudu husi karta ita tenke hakerek Ho respeitu, atu ema ne’ebe simu ita nia karta sente iha dignidade no iha interese atu le’e no komprende assuntu saida mak ita atu hatoo iha karta laran. Linha tuir mai ita hakerek aktividade saida mak ita atu halo ho introdusaun badak no objektivu husi ita nia karta ne’e. Exemplu hosi konteudu karta;

·         Intrudusaun Badak husi Suco ka chefe Suco no moos bele tau profil suco nian

·         Hakerek objetivu husi aktividade ne’e atu ema ne’ebe ita deriji karta bele komprende ita nia aktividade nia objetivu

VI.        Ajenda

Ajenda moos sai parte importante liu iha karta ida, iha parte tolu importante liu iha karta mak hanesan :

-          Data

-          Fatin

-          Horas

Ita presija hakerek data atividade, fatin ita hala’o atividade no moos horas hahu atividade ne’e.

Exemplu;

·         Data

Ita hakerek loron, fulan no tinan wainhira ita halao aktividade ida, hodi nune’e sai informasaun ba ema ne’ebe ita deriji karta atu bele perpara an no tempo atu tuir ita nia aktividade. Exemplo: Loron 01 Fevereiro 2012

·         Fatin

Fatin ne’e hanesan assuntu ida importante atu ema bele hatene iha ne’ebe ita halao ita nia aktividade no iha ne’e ita hakerek kompletu fatin ne’ebe ita realiza ita nia aktividade, nune’e hanesan matadalan ida ba ita nia tarjetu. Exemplo: boleha, Sede do Suco Soba, Subdistritu Laga,Distritu Baucau.

·         Horas

Horas moos importante tebes atu ema bele hatene aktividade nia abertura no enseramentu.  Exemplo: Tuku 09.00-12.00

VII.       Liafuan taka

Iha ne’e ita hakerek liafuan ne’ebe bele halo ema bele partisipa diak no husu obrigadu ba sira nia partisipasaun no kolaborasaun atu sira bele iha interese ba ita nia aktividade.

VIII.      Data halo karta

Data ne’ebe ita hakerek karta moos importante atu ita hakerek atu ema bele hatene ita nia preparasaun ba ita nia aktividade.

IX.        Assinatura

Iha parte ne’e importante moos atu ema hatene hodi hatudu katak karta ne’e formal no diak liutan ita tau moos ita nia karimbu suco nian.

X.         Anexo programa

Lista programa hotu ne’ebe detail kona ba aktividade hotu iha programa ne’e nia laran, exemplo; Horariu orador, assuntu ne’ebe koalia no horas koalia no seluktan

3.     KARTA REKOMENDASAUN

Difinisaun karta rekomendasaun

Karta rekomendasaun hanesan karta ne’ebe ita halo hanesan shefi, dosente, shefi do suco, lider ida atu esplika ema ida tuir dadus ne’ebe iha no tuir buat ne’ebe nia persija.

Wainhira hakerek karta rekomendasaun ida ita tenke hare moos buat balun ne’ebe importante atu ita bele hakerek ho diak:

1.    Rekomendasaun ba ema ida, tenke hare no esplika kona ba ema ida ne’ebe husu ka ema Segundo ne’ebe halo ka atu foti karta rekomendasaun ne’e tuir saida mak nia hakarak halo ka ho objetivu saida.

2.    Iha karta ne’e nia laran moos sei iha esplikasaun ne’ebe sei la hatudu ba buat ne’ebe segredu hodi nune’e ema ne’ebe le karta ne’e komprende ho diak.

3.    Iha karta ne’e nia laran sei esplika moos dadus pesoal ne’ebe kompletu ho relasiona kona ba ema ida nia servisu, atetude no seluktan.

Funsaun karta rekomendasaun:

1.    Ba ema ida ne’ebe halo ka foti karta rekomendasaun ne’e hanesan funsaun karta ida ne’ebe koalia liu no esplika liu kona ba atetude ema ne’e nia diak.

2.    Ba ita ne’ebe fo ka hakerek karta rekomendasaun ne’e hanesan hatudu dalan hodi bele kolabora diak liutan ho ema ne’ebe halo ka foti karta ne’e.

3.    Ba ema ne’ebe dala tolu ka ema ne’ebe simu karta rekomendasaun ne’e hanesan atu hetan deit dadus pesoal kona ba ema ne’ebe halo ka foti ona karta rekomendasaun ne’e, hodi bele komprende diak liutan ema ne’e nia informasaun.

Oinsa hakerek karta Rekomendasi

·         Karta ne’e nia kapa hakerek ho kompletu ho hela fatin no hakerek liafuan karta rekomendasaun ho letra ne’ebe boot ka kapital.

·         Hakerek moos Identidade ema ne’ebe hakerek ka fo no moos halo ka foti karta rekomendasaun ne’e hanesan nia naran, data no fatin moris, hela fatin no buat seluk ne’ebe karik persija.

·         Hakerek moos numeru karta identidade ka kartaun Eleitoral hodi ema bele hatene nia formalidade no legalidade.

·         Iha karta ne’e nia laran sei hakerek esplikasaun husi ema ne’ebe fo ka hakerek karta rekomendasaun ne’e ba ema ne’ebe halo ka foti karta rekomendasaun ne’e.

·         Hakerek moos kona ba ema ne’ebe halo ka foti karta ne’e nia atetude ka komportamentu.

·         Husi karta rekomendasaun ne’e moos bele iha esperansa kona ba funsaun karta ne’e.

·         Ikus husi karta rekomendasaun ne’e mak hakerek fatin no tempo ka data karta ne’e fo sai no iha moos identidade husi ema ne’ebe fo karta rekomendasaun ne’e ho nia asinatura numeru kartaun ka dokumentus ruma ne’ebe legal no moos tau karimbo ka cap ne’ebe ema bele iha garantia, tamba hanesan sai responsabilidade ba legalidade karta ida ne’e.